95. KHẢO THÍ HỒ ĐỒ
Giữa năm Chính Hòa, các cử nhân đi khảo
thí đều phải nói ra ý nghĩa của kinh sách.
Có một học sinh chuyên nghiên cứu sách
“Châu Lễ”, đề thi như sau : “Cấm tiêu hành giả”[1].
Anh học trò ấy bèn trình bày và phát huy đề
thi như sau:
-
“Phàm là người trộm cướp gian dâm, ban
ngày không thể biểu lộ hành tung, nhất định phải chờ ban đêm để kết phường làm
điều xấu, do không để lộ tung tích nên rất khó bắt, nên tiên vương ra lệnh truyền
chức quan gọi là “tư tẩm thị”[2], và
lập ra pháp luật cấm người đi ban đêm, ai phạm pháp thì bắt tội người ấy, quyết
không khoan thứ, đây là việc làm rất thích nghi. Nếu không, thì giống như Tế Dư
ngủ ngày trong sách “luận ngữ” thì làm sao có thể đắc tội với Khổng lão phu tử
của ông ta chứ ?”
Quan chấm thi coi xong thì cho rằng bài viết
không có lý, có thể là không biết dẫn chứng Tề Dư ngủ ngày là dụng ý làm sao,
bèn kêu học sinh ấy lại chất vấn, học sinh trả lời:
-
“Ban ngày không phải là giờ ngủ, nhưng Tế
Dư lại ngủ ban ngày, mục đích của hắn ta là để đợi đến ban đêm thì đi ra để làm
càn làm bậy, cho nên Khổng lão phu tử căn cứ theo luật cấm người đi ban đêm để
chửi hắn ta một trận”.
(Tiếu Tán)
Suy tư 95 :
Đi thi, quan trọng
nhất là hiểu đề thi, quan trọng thứ nhì là hiểu ý nghĩa của bài mình làm, bởi
vì không hiểu đề thi thì không làm đúng đề, không hiểu bài mình làm thì giám khảo
cũng chẳng biết mình thi cái gì.
Cầu nguyện, quan trọng nhất là có đức
tin, quan trọng thứ nhì là phải có lòng yêu mến, bởi vì không có đức tin thì
không thể được nhậm lời, không có lòng mến thì lời cầu nguyện chỉ là lời cầu
xin giả tạo đầu môi chót lưỡi mà thôi.
Anh học trò diễn đạt ý bài thi rất chi
tiết nhưng bị hạch hỏi bởi vì anh ta không hiểu đề thi. Cũng vậy, có rất nhiều
người Ki-tô hữu khi cầu nguyện thì kể lể rất chi tiết nổi thống khổ của mình, cầu
nguyện rất lâu giờ, và kể công kể trạng mình đã giúp đỡ người này, đỡ đần người
kia rất là chi li chặt chẻ, nhưng không được Thiên Chúa nhậm lời, bởi vì họ
không hiểu ý nghĩa của việc cầu nguyện, cũng như không hiểu khi cầu nguyện thì
phải như thế nào !
Cầu nguyện với tâm tình tin yêu và phó
thác thì chắc chắn là được Thiên Chúa nhậm lời.
